Kök hücreler ile Covid-19 tedavisi

Çin’de ortaya çıkan yeni nesil Corona Virüsü tüm dünyayı etkileyen küresel bir salgın olmuştur. Son verilere baktığımızda, 209 ülke ve bölgede 1 milyondan fazla vakanın olduğunu ve maalesef 60.000 üzerinde ölüm gerçekleştiğini biliyoruz.

COVİD-19’dan etkilenen kişilerde en çok görülen semptomların başında ateş ve kuru öksürük gelmekte olup; boğaz, kas ağrısı, koku alma hissinde azalma gibi daha az rastlanan bulgular da görmekteyiz. Hastalığın ilerleyen evrelerinde tablo kötüleşerek; şiddetli zatürre, akut solunum yolu sıkıntısı sendromu, septik şok gibi durumlar ortaya çıkmakta ve sonucunda da ölüme götürmektedir.

Covid-19 tedavisinde bilinen bir aşı, ilaç ve yöntem bulunmamaktadır. Ama bu alanda çalışmalar süratli bir şekilde devam etmektedir. Dünya çapında 400’ün üzerinde bilimsel çalışma ile Covid-19’a çare aranmaktadır. Bu çalışmalardan 23 tanesinde kök hücre ile klinik çalışmalar yapılmaktadır¹.

Covid-19’un tedavisi hastanın bağışık sistemine bağlıdır. Virüs bulaşan kişilerin bağışıklık sistemi, virüsü öldürmeyi hedef aldığından daha fazla çalışmaya başlar. Bu gösterilen fazla reaksiyon, organlarda hasarlara yol açıyor ve maalesef ölüme kadar götürebiliyor.²

Bunun gibi birçok vakada glukokortikoidler ile tedaviler yapılmaktadır fakat bu tedavilerin osteoporoz ve bağışıklığın baskılanması gibi çok ciddi yan etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle kritik durumdaki hastaların tedavisi için yenilikçi tedavilere acil ihtiyaç duyulmaktadır^3,4,5.

Bu yenilikçi stratejilerin arasında kordon dokusundan elde edilmiş mezenkimal kök hücrelerle yapılmış tedavi yöntemlerini görüyoruz.  Çin’de 7 hasta ile yapılan klinik çalışmada, umut verici sonuçlar elde edildi. Bu çalışmada, araştırmacılar Corona virüs infekte olan hastalara kök hücre tedavisi uyguladılar. 14 gün sonunda, 7 hastanın iyileştiği ve herhangi bir komplikasyonla karşılaşılmadığı gözlemlenmiştir. Akciğer taramalarında da önemli oranda iyileşme kaydedilmiştir⁶.

Bu ufak çaplı araştırmanın dışında, yürütülen kordon kanından elde edilen kök hücrelerle yapılan 4 ayrı klinik çalışmanın ikisinden elde edilen sonuçlar da yukardaki çalışmayı destekler yöndedir. Araştırmacılar bu bulguların Mezenkimal kök hücre bazlı tedavinin potansiyel faydalı etkisinin olduğunu ve kök hücrelerin bağışıklık sistemini düzenlemesi ve yenilenme potansiyelinden kaynaklanabileceğini düşünmektedirler^7,8.

Kordon dokusuna değinecek olursak, bu doku bebeği anne karnında besleyen damarların etrafını saran, onları dış etmenlere karşı koruyan dokudur. Doğum gerçekleştikten sonra işlevi kalmadığı için atılır. Göbek kordonunda kordon kanından farklı kök hücreler bulunur. Bu kök hücreler kemik, kas, kıkırdak, yağ, sinir, karaciğer dokusu gibi pek çok dokuya dönüşebilir.

Kordon dokusu Wharton Jeli adı verilen bir yapı tarafından çevrelenmiştir. Wharton Jeli mezenkimal kök hücreler bakımından oldukça zengindir. Doğum sırasında anne ya da bebeğe zarar vermeden doğumdaki sağlık görevlisi tarafından 10-15 cm alınarak saklanmaktadır. Kordon dokusu ailelerin tercihine göre dondurulmadan önce kök hücrelerine ayrıştırılabilir ya da dondurulup ihtiyaç durumunda çözüldükten sonra kök hücrelerine ayrıştırılabilir.

Günümüzde, kordon dokusundan elde edilmiş kök hücreler ile yürütülen birçok klinik çalışma vardır. Bu tür çalışmalar Otizm, Serabral Palsi, tip1 Diyabet, Parkinson, Alzheimer, omurilik hasarları gibi hastalıkların tedavilerinde umut vaat etmektedir^9-10.

Yapılan ve halen devam eden birçok çalışma, kök hücre tedavilerinin tıp dünyası için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

Her çalışmada aşılması gereken birçok engel olmasına rağmen, kök hücrelerin yetenekleri bilim adamlarını şaşırtmaya devam etmektedir. Rejeneratif tıp ve transplantolojide kök hücrelerin etkisi çok büyüktür. Kök hücre tedavisi ile şu anda tedavi edilemeyen birçok hastalık tedavi edilebilir olma olasılığına sahiptir. Tedavide kullanım alanı gün geçtikçe artan Kordon Dokusu kaynaklı kök hücrelerinin saklanmasının önemi artmaktadır.

Sağlıklı ve güvende kalın.

Referanslar

1.https://bioinformant.com/product/coronavirus-covid-19-report/

2. Atluri S, Manchikanti L, Hirsch JA. Expanded Umbilical Cord Mesenchymal Stem Cells (UC-MSCs) as a Therapeutic Strategy in Managing Critically Ill COVID-19 Patients: The Case for Compassionate Use. Pain Physician. 2020;23(2):E71–E83.

3. Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, Zhang L, Fan G, Xu J, Gu X, Cheng Z, Yu T, Xia J, Wei Y, Wu W, Xie X, Yin W, Li H, Liu M, Xiao Y, Gao H, Guo L, Xie J, Wang G, Jiang R, Gao Z, Jin Q, Wang J, Cao B. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet. 2020; doi: 10.1016/S0140-6736(20)30183-5

4. Shang L, Zhao J, Hu Y, Du R, Cao B. On the use of corticosteroids for 2019-nCoV pneumonia. Lancet. 2020; pii: S0140-6736(20)30361-

5. Zumla A, Hui DS, Azhar EI, Memish ZA, Maeurer M. Reducing mortality from 2019-nCoV: hostdirected therapies should be an option. Lancet. 2020; doi: 10.1016/S0140-6736(20)30305-6.

6. Leng Z, Zhu R, Hou W. Transplantation of ACE2 Mesenchymal stem cells improves the outcomes of patients with COVID-19 pneumonia. Aging Dis 2020; 11:216-228.

7. ClinicalTrials.gov. Mesenchymal Stem Cell Treatment for Pneumonia Patients Infected With 2019 Novel Coronavirus. ClinicalTrials.gov Identifier: NCT04252118. Accessed date 3/15/2020. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/ NCT04252118

8. https://www.painphysicianjournal.com/current/pdf?article=NzAyNA%3D%3D&journal=125

9. Biehl, Jesse K, and Brenda Russell. “Introduction to stem cell therapy.” The Journal of cardiovascular nursing vol. 24,2 (2009): 98-103; quiz 104-5. doi:10.1097/JCN.0b013e318197a6a5

10. National Research Council (US) and Institute of Medicine (US) Committee on the Biological and Biomedical Applications of Stem Cell Research.Washington (DC): National Academies Press (US); 2002.